21th century skills en de taak van SPO
Een onderwijskundige beschouwing
Een onderwijskundige beschouwing
De veranderingen die SPO in het onderwijs doorvoerde sluiten naadloos aan bij de ideeën over de 21st century skills. Organisaties als de Wereldbank en de OECD (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) beschouwen deze skills als de meest kritische factoren voor het uitoefenen van een beroep en voor een professionele carrière. Wat betekent dit voor de opleidingen bij SPO?
De samenleving is kennisintensief en geglobaliseerd
De aandacht voor de 21st century skills start met de constatering dat de samenleving kennisintensief en geglobaliseerd is. Grenzen tussen landen en gemeenschappen vervagen en technologie biedt wereldwijd kansen om meer samen te werken aan problemen die creatieve oplossingen vragen. Denk daarbij aan economische vraagstukken, energie en milieuvraagstukken, duurzaamheid, hongersnood, sociale en medische kwesties. Digitale middelen worden steeds belangrijker voor het communiceren, functioneren en samen ontdekkingen te doen. De toegankelijkheid van informatie en kennis door media en technologie heeft daarbij een democratiserende werking.
Welke 21st century skills zijn van belang?
Ook het werk in die kennisintensieve samenleving verandert. Banen zijn anders dan dat we ze vroeger kenden. De ‘halfwaardetijd’ van kennis wordt steeds korter; de werkzaamheden die we verrichten in de context van productiewerkzaamheden zien we steeds meer afvloeien. In de dynamiek van de kennisintensieve samenleving zijn de 21st century skills hard nodig. Maar welke zijn dat dan? De volgende skills zijn van belang:
- Samenwerken: onderhandelen, taken verdelen, luisteren naar ideeën, kennis van anderen integreren in een samenhangend geheel. Dit is belangrijk voor het dragen van verantwoordelijkheid waarbij mensen met elkaar tot oplossingen of tot nieuwe producten komen.
- Kennisconstructie: bijdragen aan het ontstaan van nieuwe kennis door onderzoek, door interpreteren en analyseren van informatie, door kritisch evalueren. Dit is belangrijk voor het vernieuwen en optimaliseren van diensten en producten. ICT-vaardigheden spelen bij kennisconstructie een vanzelfsprekende rol.
- Probleemoplossend denken en creativiteit: gestructureerd en kritisch werken, zonder dat het al te routinematig wordt. Dit is belangrijk voor het bedenken van oplossingen voor nieuwe, complexe, onduidelijke problemen.
- Planmatig werken en volhouden: het gaat hierbij om zelfsturing, ook over langere periodes. Dit is belangrijk voor het aanpakken van omvangrijke problemen.
De rol van onderwijs
Onderwijs kan een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van burgers en professionals. Docenten die lerenden niet aanspreken op kennisoverdracht, maar stimuleren en coachen tot kennisontwikkeling. Bijvoorbeeld door het geven van opdrachten met vakoverstijgende probleemsituaties, waarbij al samenwerkend, creatieve, implementeerbare oplossingen bedacht moeten worden. Door lerenden zelf verantwoordelijk te maken voor de kwaliteit van hun planningen, hun handelen en hun prestaties. Daarbij hoort ook evaluatie en reflectie.
21st century skills en de taak van SPO
Goed om te zien dat ideeën over het inrichten van onderwijs richting de 21st century skills zoveel parallellen kent met de taakopvatting van SPO. Onze rol is onder meer het opleiden van goede pensioenfondsbestuurders. Dat zijn geen mensen die in een super reproductieve sfeer aan het werk zijn. Zij worden elke keer opnieuw met originele en unieke problemen geconfronteerd. Vaardigheden als samenwerking, kennisconstructie, ICT-gebruik, probleemoplossend denken, creativiteit en planmatig benaderen zijn ook wezenlijke zaken voor pensioenfondsbestuurders. Die vaardigheden komen dan ook terug in de Handreiking van de Pensioenfederatie als het gaat om het meer competentiegerichte element van geschiktheid.
Een opleiding bij SPO: leren in samenspraak met de praktijk
De veranderingen die SPO de afgelopen jaren in het onderwijs doorvoerde sluiten naadloos aan bij de ideeën over de 21st century skills. We hebben de focus van kennisoverdracht verlegd naar kennisconstructie. Met een grote rol voor informatie op basis waarvan je als bestuurder kunt, ja soms ook móet besluiten. Van klassikaal onderwijs gingen we over naar een blended, door ICT ondersteund onderwijsconcept, zodat het leren niet ophoudt in de geborgenheid van de klas en de studeerkamer, maar ook plaatsvindt in samenspraak met de praktijk waar bestuurders hun rol gaan spelen. We zien de rol van docenten als coach die sociale en cognitieve ontwikkeling ondersteunen. Wie nu een opleiding volgt bij SPO verwerft niet alleen theoretische kennis, maar oefent de bruikbaarheid daarvan in de dynamiek van het eigen pensioenfonds.
Tot zover mijn overwegingen naar aanleiding van een vergadering met een Raad van Advies bij de Open Universiteit. Voor mij een bevestiging vanuit de onderwijswetenschappen dat wij met SPO en met onze klanten het juiste pad zijn opgegaan.
Mark de Wijs, directeur SPO